تست ترانزیستور، از مهم‌ترین کارهایی است که به منظور عیب‌یابی و شناسایی مشکل در مدارها، استفاده خواهد شد. این‌که بدانیم ترانزیستور چه چیزی هست و چه کاری انجام می‌دهد، و هم‌چنین شناسایی انواع مختلف این قطعه، در تست ترانزیستور و عیب‌یابی مدار، اهمیت دارد. در این مطلب، سعی داشته‌ایم تا تمام آن چیزی را که در خصوص این قطعه، لازم دارید، به شما بگوییم. پس با پیکوالکترونیک همراه باشید.
ترانزیستور
ترانزیستور یکی از پر استفاده‌ترین قطعاتی است که در مدارهای الکترونیکی استفاده می‌شود. از این قطعه، به منظور تقویت و قطع و وصل ساختن سیگنال‌ها استفاده می‌شود. اختراع این قطعه آن‌قدر مهم است که از نظر رتبه‌بندی اهمیت، آن را هم‌رده با اختراعاتی نظیر خودرو، ماشین چاپ، ارتباطات الکتریکی و الکترونیکی می‌دانند.
البته ما در این مطلب، قصد نداریم تا ترانزیستور را بررسی کنیم. بلکه هدف، انجام تست برای ارزیابی سلامت این قطعه در مدار می‌باشد. از آن‌جایی که منبع تغذیه نوع مدارهای سوئیچینگ، از این قطعه برخوردار هستند، شناسایی این روش تست، می‌تواند برای عیب یابی منبع تغذیه به کار برود.
ساختمان ترانزیستور
ترانزیستورها انواع مختلفی دارند که شناخت ساختمان آن‌ها برای تست و عیب‌یابی این قطعه، الزامی و مهم است. در ترانزیستورهای BJT سه پایه مشاهده می‌شود. این سه پایه عبارتند از بیس، کلکتور و امیتر. بسته به این که ترانزیستور BJT از نوع منفی باشد یا مثبت، این پایه‌ها را باید شناسایی کرد.
ناگفته نماند که عدم شناسایی پایه‌های ترانزیستور، نتیجه‌ی درست را به شما نشان نخواهد داد و حتی می‌تواند منجر به آسیب رسیدن به سایر قطعات در مدار شود.
تست ترانزیستور با مولتی متر
برای تست ترانزیستور، باید آن را از مدار خارج کنید. اکنون مولتی متر را بردارید و در حالت تست دیود قرار دهید. اکنون باید به دنبال پایه‌ی بیس ترانزیستور باشید. پایه‌ی بیس، پایه‌ای است که به دو پایه‌ی دیگر یعنی پایه‌های کلکتور و امیتر راه می‌دهد. برای این منظور باید پروب‌های مولتی متر را به پایه‌های ترانزیستور وصل کنید. این کار را به صورت رندوم انجام می‌دهیم. اگر در مولتی متر یک عددی نمایش داده شد، به معنای آن است که دو پایه به هم راه می‌دهد. نمایش عبارت OL و یا عدد ۱ در برخی از انواع مولتی مترها، نشان دهنده‌ی عدم راه دادن دو پایه (اتصال باز) به همدیگر می‌باشد.
تست نوع ترانزیستور
با تست بیان شده برای پایه‌های مختلف ترانزیستور، در نهایت می‌توانید پایه‌ی بیس را شناسایی کنید. همان‌طور که گفتیم ترانزیستورها در انواع مثبت و منفی ساخته می‌شوند. اگر در این حالت، پروب قرمز مولتی متر به پایه‌ی بیس متصل بود، ترانزیستور از نوع منفی است. اتصال پروب مشکی مولتی متر به پایه‌ی ترانزیستور، بیانگر نوع مثبت این قطعه می‌باشد.
تست سلامت ترانزیستور
حال که پایه‌ی بیس را تشخیص داده‌اید، مولتی متر را به دو پایه‌ی دیگر، یعنی امیتر و کلکتور متصل کنید. در این حالت شما باید عدد ۱ یا عبارت OL را روی مولتی متر ببینید. چرا که دو پایه‌ی امیتر و کلکتور هرگز به هم راه نمی‌دهند. در این صورت است که ترانزیستور شما سالم خواهد بود. در غیر این صورت باید به سلامت قطعه شک کنید.
آن‌چه بیان کردیم، شیوه‌ی تست ترانزیستور بود. مجدد تأکید می‌کنیم که این قطعه را ابتدا از مدار خارج سازید و سپس تست‌های بیان شده را بر روی آن انجام دهید. در صورت ابهام و عدم تسلط کافی، از انجام تست بر روی وسایل خود، خودداری نمایید.
تعمیر و تعویض ترانزیستور
در صورت خراب بودن ترانزیستور، باید با یک قطعه ترانزیستور سالم آن را جایگزین نمود. تعویض این قطعه، مهارت‌ها و تخصص‌های خاص خود را می‌طلبد. به عنوان مثال، شما باید بفهمید که ترانزیستور دو قطبی است یا نه. و اگر ترانزیستور دوقطبی هست، چه نوعی (مثبت یا منفی) است. البته برای ترانزیستورهای دوقطبی، ما این روش‌های تشخیص را در بالا معرفی کردیم.
ترانزیستوری که برای تعویض و جایگزینی انتخاب می‌شود، باید تطابق کامل با مشخصات ترانزیستور قبلی داشته باشد. به علاوه این‌که جایگزینی این قطعه در مدارهای سوئیچینگ، نیازمند آشنایی کامل با مدار و الکترونیک می‌باشد.
